Pojęcie przedsiębiorstwa społecznego nie jest obecnie w żaden sposób zdefiniowane na poziomie prawodawstwa krajowego. Taka kategoria podmiotów ekonomii społecznej została wprowadzona do działalności Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej na podstawie „Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020” – w ramach projektu obowiązuje wersja tego dokumentu z 9 stycznia 2018.
Automatycznie jako przedsiębiorstwo społeczne traktowane są spółdzielnie socjalne – dotyczy to zarówno spółdzielni utworzonych przez osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Taka regulacja wynika z faktu, że opisane poniżej warunki uznania podmiotu ekonomii społecznej za przedsiębiorstwo społeczne, są zbieżne z warunkami, jakie powinna spełniać każda spółdzielnia socjalna na podstawie przepisów ustawy. Spółdzielnia socjalna automatycznie może uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego, pod warunkiem, że spełnia wymagania odnośnie minimalnego poziomu zatrudnienia oraz wymaganej struktury osób zatrudnionych.
W przypadku podmiotów innych niż spółdzielnie socjalne, posiadanie statusu przedsiębiorstwa społecznego wymaga zbadania. Status przedsiębiorstwa społecznego będzie mógł uzyskać podmiot, który spełni łącznie następujące warunki:
Warunek 1:
Przedsiębiorstwo społeczne jest podmiotem wyodrębnionym pod względem organizacyjnym i rachunkowym, prowadzącym działalność gospodarczą zarejestrowaną w Krajowym Rejestrze Sądowym lub działalność odpłatną pożytku publicznego lub działalność oświatową w rozumieniu art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.), lub działalność kulturalną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r. poz. 406, z późn. zm.), której celem jest:
a) integracja społeczna i zawodowa określonych kategorii osób wyrażona poziomem zatrudnienia tych osób:
- zatrudnienie co najmniej 50%:
- osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, z wyłączeniem osób niepełnoletnich, lub
- osób bezrobotnych, lub
- absolwentów CIS i KIS, w rozumieniu art. 2 pkt 1a i 1b ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, lub
- osób ubogich pracujących, lub
- osób opuszczających młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapii, lub
- osób opuszczających zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich
albo
- zatrudnienie co najmniej 30% osób o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub osób z zaburzeniami psychicznymi, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego;
b) lub realizacja usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej, usług opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2016 r. poz. 157) lub usług wychowania przedszkolnego w przedszkolach lub w innych formach wychowania przedszkolnego zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, przy jednoczesnej realizacji integracji społecznej i zawodowej osób, o których mowa w ppkt a, wyrażonej zatrudnieniem tych osób na poziomie co najmniej 20%.
Warunek 2:
Przedsiębiorstwo społeczne jest podmiotem, który nie dystrybuuje zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo.
Warunek 3:
Przedsiębiorstwo społeczne jest zarządzane na zasadach demokratycznych, co oznacza, że struktura zarządzania przedsiębiorstwami społecznymi lub ich struktura własnościowa opiera się na współzarządzaniu w przypadku spółdzielni, akcjonariacie pracowniczym lub zasadach partycypacji pracowników, co podmiot określa w swoim statucie lub innym dokumencie założycielskim.
Warunek 4:
Wynagrodzenia wszystkich pracowników, w tym kadry zarządzającej są ograniczone limitami tj. nie przekraczają wartości, o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Warunek 5:
Przedsiębiorstwo społeczne zatrudnia w oparciu o umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną (z wyłączeniem osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, które prowadzą działalność gospodarczą) co najmniej trzy osoby w wymiarze czasu pracy co najmniej ¼ etatu, a w przypadku umów cywilnoprawnych na okres nie krótszy niż 3 miesiące i obejmujący nie mniej niż 120 godzin pracy łącznie przez wszystkie miesiące, przy zachowaniu proporcji zatrudnienia określonych w warunku 1.